Do zawarcia sakramentalnego związku małżeńskiego potrzebne jest spełnienie trzech warunków:

onii ślubnej zabrakło któregoś z wymienionych elementów, takie małżeństwo nie zostałoby ważnie zawarte. Wymóg jedności i nierozerwalności małżeństwa jest podkreślany w związku z niebezpieczeństwem poligamii, w której chrześcijaństwo widzi zasadnicze naruszenie miłości i praw człowieka. Ma chronić również przed „sukcesywną poligamią”, czyli niezobowiązującymi związkami, które nie uznają jednego, zdecydowanego, bezwzględnego „TAK”. Wymóg wierności małżeńskiej zawiera w sobie gotowość do związku na całe życie, która wyklucza związki uczuciowe poza małżeństwem. Wymóg gotowości do wydania potomstwa oznacza, że chrześcijańscy małżonkowie są otwarci na dzieci, którymi Bóg zechce ich obdarzyć. Pary bezdzietne są powołane przez Boga, aby w inny sposób stawały się „płodne”.

Istotną, wiodącą  rolę w związku małżeńskim odgrywa miłość. W oparciu o Pismo Św. możemy powiedzieć, że Bóg, który jest miłością, z miłości i dla miłości powołał człowieka do istnienia. Swoją miłość wszczepił w naturę mężczyzny i kobiety, stwarzając ich dla siebie i ukierunkowując na siebie. „Dlatego to mężczyzna opuszcza ojca swego i matkę swoją i łączy się ze swą żoną tak ściśle, że stają się jednym ciałem” (Rdz 2, 24). Miłość między małżonkami jest więc szczególnym darem Bożym, ale równocześnie zadaniem. Zawsze tym, co zagraża prawdziwej miłości jest rzeczywistość grzechu. Ona niszczy pierwotną harmonię między Bogiem a człowiekiem, a przez to, między mężczyzną i kobietą. Miłość zastępuje wzajemna niechęć a często i nienawiść. Dlatego św. Paweł zachęca, aby miłość małżonków była obrazem miłości Chrystusa i Kościoła.

Podsumowując:

Chrystus wyniósł związek małżeński mężczyzny i kobiety do godności sakramentu – widzialnego znaku Bożej łaski.

Sakrament małżeństwa oparty na miłości jest obrazem miłości Chrystusa i Kościoła.

Celem małżeństwa jest integralne zespolenie w jedno (czyli wzajemne uświęcenie), wzajemne dobro małżonków oraz zrodzenie i wychowanie potomstwa.

Do istotnych przymiotów małżeństwa należą: zgoda małżeńska, jedność, nierozerwalność, wierność i otwartość na życie.

Miłość małżeńska winna opierać się na całkowitym oddaniu się współmałżonkowi, co stanowi istotny akt woli, w którym obie strony dają siebie i przyjmują siebie w sposób trwały i wyłączny.

Przygotowanie do sakramentu

Właściwe przygotowanie do małżeństwa wymaga od obu stron poznania obowiązków i praw wynikających ze wspólnego życia. Służy temu cały proces wychowania i kształtowania młodego człowieka do podjęcia zadań i obowiązków jako męża i ojca, żony i matki. Proces ten zaczyna się w rodzinie, która jest zawsze pierwszym i najważniejszym środowiskiem rozwoju człowieka i kształtowania właściwych postaw społecznych i moralnych.

Wspólnota kościelna również wspiera ten proces poprzez przepowiadanie i katechezę szkolną i sakramentalną. Do czynności poprzedzających przyjęcie sakramentu małżeństwa należy przyjęcie bierzmowania, pokuty i Eucharystii. Ci, którzy nie przyjęli bierzmowania, powinni go przyjąć jeszcze przed ślubem, gdy jest to możliwe bez poważnej niedogodności. Jedynie poważna trudność byłaby w stanie usprawiedliwić nieprzyjęcie bierzmowania przed planowanym ślubem. Ważną rzeczą jest również odpowiednie przygotowanie i przystąpienie do sakramentu pokuty i Eucharystii. Sakrament małżeństwa wymaga przyjęcia go w stanie łaski uświęcającej, którą przywraca sakrament pokuty, a potęguje Komunia św. Dlatego zachęca się do odprawienia przynajmniej dwóch spowiedzi: jednej na początku przygotowań, a drugiej przed samą uroczystością.

Przed zawarciem małżeństwa należy upewnić się, że nic nie stoi na przeszkodzie do jego ważnego i godziwego zawarcia. Służy temu kanoniczne dochodzenie przedślubne i w przypadku ślubu konkordatowego zaświadczenie z Urzędu Stanu Cywilnego. 

Kanoniczne dochodzenie przedślubne obejmuje: 

1. kurs przedmałżeński i poradnictwo rodzinne,

2. zapowiedzi przedmałżeńskie,

3. badanie sensu stricto, zmierzające do ustalenia, czy nic nie stoi na przeszkodzie do ważnego i godziwego zawarcia małżeństwa (spisanie protokołu). Kanoniczne dochodzenie przedślubne odbywa się w obecności księdza w kancelarii na trzy miesiące przed planowanym ślubem. Nupturienci zgłaszają się do kancelarii w celu spisania protokołu z metrykami chrztu świeżej daty (nie starsze niż trzy miesiące) z wpisem o bierzmowaniu oraz z dowodami osobistymi.

Po spisaniu protokołu nupturienci rozpoczynają kurs przedmałżeński i uczestniczą w trzech spotkaniach w poradnictwie rodzinnym.

Często odbywają się weekendowe kursy organizowane przez różne wspólnoty i grupy.

Wszyscy wierni mają obowiązek ujawnić – przed zawarciem małżeństwa – znane im przeszkody małżeńskie. Przepis ten wiąże się z zapowiedziami przedślubnymi stanowiącymi integralną część dochodzenia kanonicznego. Z zapowiedzi wierni dowiadują się o zamiarze zawarcia związku małżeńskiego przez określonych narzeczonych. Chodzi tutaj o ujawnienie przeszkód do ważnego i godziwego zawarcia małżeństwa. Forma zapowiedzi może być dwojaka; podanie w ogłoszeniach parafialnych lub wywieszenie informacji w gablocie ogłoszeń ogólnie dostępnej.

Podsumowując:

Przygotowanie do sakramentu małżeństwa stanowi istotny element poprzedzający zawarcie związku małżeńskiego.

W ramach przygotowania ważne jest osobiste przygotowanie do podjęcia zadań i obowiązków wynikających z tego sakramentu, jak i uczestnictwo w katechezie szkolnej i sakramentalnej.

Kanoniczne dochodzenie przedślubne ma na celu stwierdzenie braku przeszkód do ważnego i godziwego przyjęcia sakramentu małżeństwa. Należy się zgłosić do biura parafialnego narzeczonej lub narzeczonego na trzy miesiące przed planowanym terminem ślubu w celu spisania protokołu.

Dokumenty wymagane do zawarcia małżeństwa:

Metryki chrztu z adnotacją o bierzmowaniu (świeżej daty – nie starsze niż trzy miesiące),

Dowody osobiste,

W przypadku ślubu konkordatowego – zaświadczenia z Urzędu Stanu Cywilnego.

Spowiedź przed przystąpieniem do sakramentu małżeństwa przynajmniej dwa razy (na początku przygotowań i przed samym ślubem).

Zapowiedzi przedślubne wygłaszane są w parafiach zamieszkania narzeczonych.

Kurs przedmałżeński i spotkania w poradnictwie rodzinnym stanowią bezpośrednie przygotowanie do ślubu. Całość trwa około miesiąca, choć organizowana są również weekendowe kursy dla narzeczonych.

Celebracja sakramentu

Kościół, który z woli Chrystusa jest szafarzem Jego łaski, określił sposób udzielania sakramentów. Reforma liturgiczna Soboru Watykańskiego II zwraca uwagę, że wszystkie sakramenty mają i powinny mieć związek z Eucharystią. Dlatego w miarę możliwości również sakrament małżeństwa powinien być zawierany w czasie Mszy Świętej. Nowożeńcy, oczyszczeni przez sakrament pokuty, powinni przystąpić do Komunii Świętej. Eucharystia jest bowiem źródłem całego życia Kościoła i wszystkich łask sakramentalnych, a dla małżonków ma pozostać na zawsze wzorem wierności i ofiarnej miłości.

Obrzęd sakramentu małżeństwa rozpoczyna się po homilii pytaniami kapłana dotyczącymi dobrowolnej zgody na małżeństwo, woli wytrwania w wierności oraz gotowości na przyjęcie i wychowanie potomstwa. Następnie śpiewany jest hymn do Ducha Św., po którym następuje złożenie przysięgi małżeńskiej. Narzeczeni podają sobie prawe dłonie, które kapłan związuje stułą na znak węzła małżeńskiego, i wypowiadają słowa przysięgi małżeńskiej. „Ja, N., biorę ciebie, N., za żonę (męża) i ślubuję ci miłość, wierność i uczciwość małżeńską oraz że cię nie opuszczę aż do śmierci. Tak mi dopomóż, Panie Boże wszechmogący, w Trójcy Jedyny, i wszyscy Święci”. Po tych słowach kapłan wypowiada formułę błogosławieństwa: „Co Bóg złączył, człowiek niech nie rozdziela” (Mt 19, 6). Małżeństwo przez was zawarte ja powagą Kościoła katolickiego potwierdzam i błogosławię w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Amen”.

Następnym obrzędem jest błogosławieństwo i nałożenie obrączek, które wyrażają wierność i wzajemną miłość małżonków. Po poświęceniu małżonkowie zwracają się do siebie w słowach: „N., przyjmij tę obrączkę jako znak mojej miłości i wierności. W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego”. Nałożenie obrączek kończy właściwy obrzęd ślubny. Przed Komunią Św. kapłan odmawia modlitwę błogosławieństwa dla małżonków, aby wytrwali we wzajemnej miłości i po katolicku przyjęli i wychowali potomstwo, którym Bóg ich obdarzy. Msza Św. kończy się błogosławieństwem wszystkich wiernych.